رشتی دوزی نفیس آستان قدس رضوی

آخرین مطالب

امکانات وب

رشتی دوزی نفیس آستان قدس رضوی

از جمله آثار بسیار نفیس و ارزشمند موجود در خزانه ی آستان قدس رضوی، دوره پوش قلاب دوزی برجسته (کد 031) است که دور تا دور ضریح سوم حضرت رضا علیه السلام را می پوشانده است

عشق و ارادت ایرانیان به هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت، حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام باعث شده است تا آثار مختلف هنری این مرز و بوم، جلوه گاه اعتقادات، باورها و خلاقیت آن ها باشد. هنر سوزن دوزی نیز به عنوان هنری زیبا، ظریف و کاربردی، از این امر مستثنی نبوده و این هنرمندان با ارائه آثاری در قالب ضریح پوش، دوره پوش، شیروانی پوش، پرده و... در اعصار گوناگون، علاوه بر عرض ارادت به ساحت امام رضا علیه السلام، مجموعه ای از نفیس ترین و زیباترین آثار سوزن دوزی را به آستان قدس رضوی اهدا کرده اند.

از جمله آثار بسیار نفیس و ارزشمند موجود در خزانه ی آستان قدس رضوی، دوره پوش قلاب دوزی برجسته (کد 031) است که دور تا دور ضریح سوم حضرت رضا علیه السلام را می پوشانده است ( ضریح سوم فولادی، منتسب به فتحعلی شاه قاجار، بر روی مضجع شریف حضرت رضا علیه السلام قرار داشته است ).

دوره پوش، مشتمل بر چهار قطعه است: دو قطعه بزرگ به ابعاد 444 در 200 سانتی سانتی متر. جنس آن از ماهوت مشبکی بوده و با نخ های ابریشمین الوان، رودوزی شده است. تکنیک دوخت دوره پوش، قلاب دوزی یا رشتی و معرق دوزی برجسته می باشد.
قدمت دوره پوش با توجه به کتیبه ای که روی آن دوخته شده است، به زمان مظفرالدین شاه قاجار برمی گردد. این دوره پوش در سال 1315 قمری توسط حاجی سیدرضی گیلانی به بارگاه قدسی حضرت رضا علیه السلام اهدا شده و با توجه به عریضه ای که داخل آستر دوره پوش دوخته شده، دوزنده ی آن، حاجی الملک بوده است.
قطعات بزرگ دارای چهار قاب و قطعات کوچک دارای سه قاب است و اطراف هر قاب، حاشیه ای پهن قلاب دوزی شده است. نقش درون هر قاب، محرابی سروی با نقوش گیاهی فراوان می باشد. در بالای هر چهار قطعه، اشعاری از علی بن خوافی ( از اصحاب امام رضا علیه السلام ) در مدح حضرت رضا علیه السلام، درون کتیبه هایی از ماهوت سفید دوخته شده است.
استفاده ی طولانی مدت از این دوره پوش نفیس در حرم مطهر رضوی موجب شده است تا آسیب های جدی به آن وارد شود. به منظور حفاظت و مرمت این اثر، خزانه داری آستان قدس رضوی آن را به کارگاه مرمت منسوجات انتقال داد تا توسط مرمتکاران این بخش و زیر نظر کارشناسان خبره ی خزانه داری، مورد مرمت قرار گیرد.
آسیب شناسی:
آسیب شناسی وارده به دوره پوش قلاب دوزی ضریح مطهر حضرت رضا علیه السلام ( کد 031) به شرح زیر طبقه بندی می شود:
1)آسیب هایی که بر اثر کشش اثر، به دلیل آویزان بودن، به آن وارد شده است. مانند پارگی که در قسمت بالای دوره پوش و اطراف قزن ها مشاهده می شود یا پارگی ها و کمبودهایی که در عرض دوره پوش و در قسمت هایی که دکمه و جادکمه داشته است، وجود دارد.

2) تماس مداوم و مستمر دست های زائران به سطح دوره پوش، موجب لکه ای سراسری و تیره رنگ شده که در چهار قطعه قابل مشاهده است و مانند نواری به عرض 60 سانتی متر، ماهوت زمینه و نخ های ابریشمی قلاب دوزی را آلوده نموده است.

3) کمبود و جدا شدن قیطان اطراف دوره پوش

4) لکه های متعددی که بر اثر عوامل گوناگونی به وجود آمده اند؛ مانند چربی شمع یا روغن؛ و لکه هایی با منشا ناشناخته.
5)از سریش به عنوان چسب استفاده شده است تا ماهوت های رنگی، موقع دوخت به زمینه، ثابت بمانند. در بعضی از قسمت ها سریش باعث خوردگی و از بین رفتن ماهوت رنگی شده است.
6) باز شدن بست انتهای دوخت های قلاب دوزی.
7) تمام حاشیه ی بالا و اطراف دوره پوش و قسمت های نزدیک به آن ها دچار فرسایش شده و مقاومت پارچه از بین رفته است.
در بعضی از قسمت ها شدت ساییدگی به حدی است که موجب پارگی ماهوت شده است.
مرمت
عملیات مرمتی بروی این اثر نفیس عبارت است از: لکه بری، ترمیم کمبودها، تثبیت الیاف از هم گسسته، تثبیت نخ های قلاب دوزی آزاد شده ،دوخت ودیگر اقدامات لازم مرمت است.

منبع: مجله دانشورز

شعار روز جهانی موزه در سال ۲۰۱۸...

ما را در سایت شعار روز جهانی موزه در سال ۲۰۱۸ دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : afsoonhonar بازدید : 103 تاريخ : چهارشنبه 14 اسفند 1398 ساعت: 22:26