حفظ هویت بافت تاریخی

آخرین مطالب

امکانات وب

حفظ هویت بافت تاریخی

بافتهاي تاريخي كشور پهناورمان ايران بامجموعه ايي به هم پيوسته ازميدانها ،كوچه ها وگذرها به عنوان عناصر اصلي يك شهر ،در طول حيات طولاني خود داراي پيامهايي انساني و هنري مي باشندو ميراثي ازدوران گذشته اندكه بايد به تمامي به نسل‌هاي آينده انتقال يابندو درطول دوران طولاني وپرفراز ونشيب خود همواره دستخوش تغييراتي نيز شده اند.عوامل متفاوتي با عناوين فرسودگي کالبدی، فرسودگي غیر کالبدی و سیاست گذاریهای نوين شهری برچسب ناكارآمدي بر پيكر بافت كهن وارد نموده ومي رود تابافتهاي تاريخيمان به تاريخ بپيوندد.

اشتباه ناشي از يكي پنداشتن بافت تاريخي وبافت فرسوده ونبود تعريفي مشخص از نحوه برخوردبا اين بافت سبب شده تا هر روز بافتهای باارزش شهرها يمان به شرايط بحراني نزديك‌تر شود. تخريب و بي‌توجهي به هر بناي تاريخي به مثابه قطع يكي از شريان‌هايي است كه پيكره و تمدن فرهنگي‌مان را تغذيه مي‌كند، حفظ بافت تاریخی بصورت موزه ايي نيز، علاوه بر تخليه ابنیه ها اززندگي به مرورموجب رخت بر بستن حيات از بافت تاريخي ميشود.

بافت تاريخي ،بافتيست ماندگار كه يك شهر براي ماندگاري واعلام موجوديت بدان نيازمنداست. از ويژگيهاي اين بافت ،ميدانها ،كوچه ها وگذرها،خانه هاي گلي وكاهگلي باكوچه هاي باریک و غیرمستقیم و بازار سرپوشیده ايست در مركز شهر.بافت تاريخي ميراثي است ازدوران گذشته با پيامهايي انساني و هنري،و به قول «جان راسكين » : «ما حق قانوني دست بردن در آثارهنري را نداريم، مردگان بايد مالك حقوق خود باشند. ما حق از بين بردن آثار آنها را نداريم، مگر نه آنكه ما حقوق خود را از تصرف ديگران حفظ مي‌نمائيم، پس همين مسؤليت را در مورد حقوق و آثار ديگران نيز بايد احساس نمائيم. وبطورقانوني اجازه از بين بردن آنها را پس از مرگ صاحبانشان نداريم، بلكه بايد به تمامي به نسل‌هاي آينده انتقال دهيم».

بافت های تاریخی و فرهنگی شهرها آثار گرانبهایی هستند كه نشانه فرهنگ و دانش معماری و شهرسازی بومی اند و به عنوان جزئی از هویت اجتماعی هر قوم و كشوری تلقی می شوند.این بافت ها در شهرهای ما، دربردارنده ظرافت و زیبایی و نیز روح خلاق مردمی است كه طی سالیان دراز آنها را بر طبق سنن، فرهنگ و نوع معیشت خود به وجود آورده اند.

این مجموعه های باارزش به عنوان هسته قدیمی و تاریخی دارای قابلیت های بالفعل و بالقوه اند كه در صورت عدم پیش بینی تمهیدات لازم، موجب آسیب های جبران ناپذیر و اتلاف سرمایه های فرهنگی می شود.متاسفانه محلات قدیمی شهرها ، به دلیل فرسودگی واحدهای مسكونی، عدم سهولت دسترسی، ضعف زیرساخت ها، مشكلات زیست محیطی، تخریب و عدم بهره برداری از فضا و به علت گسترش سریع و ناموزون شهر و گسست تاریخی در مسیر ركود و عقب ماندگی و حذف از زمینه و سیمای شهرها دچارشده اند.

هویت بخشی به بافت های تاریخی و بناهای ارزشمند به جا مانده از گذشته بایستی از طریق زیباسازی، گسترش فضاهای سبز و ساماندهی مبلمان شهری و با در نظر گرفتن پتانسیل های موجود باشد تا علاوه بر حفظ ارزش و هویت بافت های سنتی در تقابل با بافت های مدرن بتواند بر اساس ضوابط و مقررات به صورت زنجیره پیوسته و هماهنگ در جهت توسعه ادامه حیات دهند. مناقشه بین دوستداران میراث و هویت تاریخی و مسئولان شهری و شهرداری‌ها بر سر دو مفهوم بافت تاریخی و بافت فرسوده؛ مناقشه‌ای طولانی و سابقه‌دار است. اغلب شهرداری‌ها موفق بوده‌اند تا بافت‌های تاریخی شهرها را تحت عنوان بافت فرسوده؛ تخریب و به قول خودشان بهسازی و بازسازی کنند. اما ازنظر کارشناسان معماری و تاریخ، بافت‌های تاریخی به‌طور کلی با بافت‌های فرسوده متفاوت هستند و نباید قوانین شهری و نوسازی یکسان درباره آنها به اجرا برسد. توجه و بهسازی این بافت ها می تواند به تداوم و بقای فرهنگی و نیز فربه تر شدن پایه های سنتی شهر كمك بزرگی كند.

بافت تاریخی که مبدأ فرهنگ و شهرنشینی شهرهاست مانند یک سلول بنیادی برای شهر عمل می‌کند که دیگر سلول‌های شهری از آن ایجاد شده‌اند بنابراین نمی‌توان هر برخوردی که خواستیم با این سلول بنیادی داشته باشیم.

متاسفانه بافت‌های تاریخی در شهرهایی مثل تهران، شیراز واراک و...و از این قبیل که محدوده هایی از آنها در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌ است، با صدور مجوز تخریب و نوسازی از سوی شهرداری ها مضمحل شده اند.

در هیچ شهری از ایران؛ حریم و محدوده بافت تاریخی ازنظر علمی مشخص نشده است. حتی بافت تاریخی با همین حداقل بودن محدوده‌ها باز مورد تجاوز دستگاه‌های دیگری که ظاهرا مسئول عمران شهری هستند، قرار می‌گیرد. آنها معتقدند بافت یعنی بناهایی که دارای مشخصات تاریخی و تزیئنی است و غیراز این چیز دیگری ندارد و تک بناهایی را که هم به خیال خودشان دارای چنین ارزش‌هایی هستند؛ ممکن است نابود کنند ولی مفهوم بافت؛ تک بنا نیست. بافت؛ شبکه‌های مختلف ارتباطی، فضاها و محورهای طبیعی و عناصرانسانی را دربرمی‌گیرد. بناهای تاریخی به جامانده از دوره های تاریخی مختلف، جزئی از پیكره شهرها هستند زیرا دارای ارزش های كالبدی، عملكردی و اقتصادی هستند.

در برخورد با اين مجموعه هاي تاريخي علاوه بر داشتن پایه ي علمي وتعمق در گذشته بافت ،در كنارخلاقيت ونوآوري است كه مي توان دست به احياي مجدد اين بافتهاي باارزش زد. بافت های قدیمی به عنوان یادمان های تاریخی و نشانه های فرهنگی از ارزش بسیاری برخوردارند كه جایگاه این ارزش ها در برنامه ریزی و طراحی شهری بسیار حائز اهمیت است، این قسمت از شهرها از اندام های پویا و ضروری پیكر شهرند كه با برنامه های جامع و توجه به محور و مضامین نوسازی، حفاظت، بهسازی و نیز به كارگیری تجارب جهانی در زمینه مرمت و باززنده سازی بافت قدیمی می توان آن را ساماندهی كرد.

بخشی از کتاب حفظ هویت بافتهای تاریخی

تالیف:افسون نیک پور

شعار روز جهانی موزه در سال ۲۰۱۸...

ما را در سایت شعار روز جهانی موزه در سال ۲۰۱۸ دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : afsoonhonar بازدید : 92 تاريخ : چهارشنبه 14 اسفند 1398 ساعت: 22:26